Tarihe Işık Tutacak Bir İddia Daha

Sabev Müteferrika ile ilgili bir yanılgıya da değinerek, “Müteferrika 1745 yılında değil 1747 yılında vefat etmiştir” dedi.
Yalova Üniversitesi tarafından düzenlenen konferansa katılmak için Yalova’ya gelen Bulgaristan Bilimler Akademisi Balkan Araştırmaları Enstitüsü’nden Doç.Dr. Orlin Sabev araştırmaları ve elde ettiği bulguları paylaştı. Konferansında Macar asıllı olan İbrahim Müteferrika’nın hayatından, matbaanın kuruluş sürecinden ve Yalova’da kurulan ilk matbaadan söz etti.
Burada ilginç bir konuya da değinen Doç.Dr. Orlin Sabev Müteferrikanın Tereke Defteri’ne dayandırdığı bir iddiayıda ortaya attı. Sabev bugüne kadar İbrahim Müteferrika’nın ölüm yılının 1745 yılı olarak bilindiğini ancak bu tarihin yanlış olduğunu dile getirdi. Doç.Dr. Orlin Sabev Müteferrika’nın gerçek ölüm yılının ise 1747 olduğunu söyledi.

Sabev konferansı boyunca İbrahim Müteferrika’nın Tereke Defterinden elde ettiği bilgilere geniş bir yer ayırdı. Bu defterde yer alan ilginç bir detay ise Müteferrika’nın kurduğu matbaada kaç eser ve kaç adet bastığının bilgileriydi. Doç.Dr. Orlin Sabev’e göre Müteferrika 1726 yılında 3ncü Ahmet Hanın matbaaya izin verdiğini açıkladığı fermanından, öldüğü 1747 yılına kadar 16 adet kitabı bastı. Bu 16 kitaptan toplam 10 bin adet basan Müteferrika bastığı bu kitapların %86’sını ise satmayı başardı.

Konferans boyunca birçok ilginç bilgiyi Yalovalılarla paylaşan Sabev Müteferrika’nın bastığı kitapları pahalıya satmasının baskıların %100’ü satamamasında etkili olduğunu söyledi. Doç.Dr. Orlin Sabev’e göre Müteferrika matbaa iznini almak için başvurduğunda, matbaa ile basılan kitapların daha ucuza satılabileceğini söylemesine rağmen pahalıya satmış. Müteferrika tarafından 10 bin adet basılan 16 kitap fiyatları o dönem için oldukça pahalı kabul edilen 30 ila 40 kuruş arasında okurlara ulaşmış. Buda basılan kitapların tamamının satılmasına engel olmuş.

İbrahim Müteferrika’nın matbaayı ilk kurduğu an ve sonrasıyla ilgili detaylarında yer aldığı konferans bir ilginç ayrıntıya daha ev sahipliği yaptı. Sabev Müteferrika’nın ilk matbaayı Yalova’da bugün Elmalık Köyü olarak bilinen Hırka Deresi Çardaklı mevkiinde kurduğunu dile getirdi. Ancak matbaa işlerinde fazlaca su kullanıldığını ve bazı makinelerinde su gücüyle çalıştırıldığını dile getiren Sabev, “O dönemlerde burada bulunan ve Kara Kilise olarak bilinen yerde bulunan papazlar kilise bahçesinde bostan yetiştiriyorlardı. Bu bostanlar içinse Hırka Deresi’nden su alıyorlardı. Ancak matbaanın kurulmasının ardından derenin suyu büyük oranda azaldı. Bu da Kara Kilise’deki papazların tepkisini topladı. Öyle ki bu durum dönemin padişahına iletilerek bu konunun çözüme kavuşturulması dahi istendi” dedi.
Doç.Dr. Orlin Sabev’in yaklaşık 1 saat süren konferansı sonrasında Yalova Belediye Başkanı Yakup Koçal ve Yalova Üniversitesi Rektörü Prof.Dr. Niyazi Eruslu ile Yalova Milli Eğitim Müdürü Süleyman Şişman Doç.Dr. Sabev’e çiçek sundular.